การวิจัยนี้มีวัตถุประสงค์เพื่อศึกษาการใช้จุลินทรีย์อีเอ็ม (EM) เป็นหัวเชื้อจุลินทรีย์ในการผลิตปุ๋ยน้ำชีวภาพจากน้ำทิ้งโรงงานแป้งมันสำปะหลังเสริมโมลาส และรำข้าวละเอียด โดยใช้แผนการทดลอง แบบ CRDจำนวน 3 ซ้ำ เพื่อ เปรียบเทียบกับตำรับควบคุมไม่ใช้หัวเชื้อจุลินทรีย์ และตำรับที่ใช้สารเร่ง พด.2 หลังจากหมักเป็นเวลา 35 วัน พบว่า ทุกตำรับทดลองมีค่าความเป็นกรด-ด่าง (pH) อยู่ในช่วง 3.72-3.85 ค่าการนำไฟฟ้า (EC) อยู่ในช่วง 17.05-17.75 ไมโครซีเมน/เซนติเมตร, จำนวนจุลินทรีย์ทั้งหมด อยู่ในช่วง 19.78-23.44x104 CFU/มิลลิลิตร, ปริมาณของแข็งที่ละลายน้ำได้ (TSS) อยู่ในช่วง 13.50-15.17 องศาบริกซ์,ปริมาณน้ำตาลทั้งหมด อยู่ในช่วง 0.16-0.22 กรัมต่อลิตร, อินทรียวัตถุ (OM) เอยู่ในช่วง 29.19-32.09 %,และปริมาณธาตุอาหารพืช N, P, และ K อยู่ในช่วง 0.141-0.533%, 0.077-0.124% และ0.873-3.679%ตามลำดับ